De ambitie in Nederland is groot: minder CO₂-uitstoot, meer hernieuwbare energie, verduurzaming van landbouw en industrie, en een circulaire economie. Maar er is veel twijfel of die doelen nog haalbaar zijn, zeker nu politieke besluitvorming in eigen land vaak verdeeld is en de invloed van het buitenland steeds zichtbaarder wordt.

Vermogensbeheerders uit de VS
Een goed voorbeeld van druk van buitenaf komt uit recent onderzoek van SOMO. Daarin werd duidelijk dat Amerikaanse vermogensbeheerders zoals BlackRock, Vanguard, State Street en Fidelity grote belangen hebben in Nederlandse beursbedrijven. Zij kijken vooral naar rendement, terwijl maatschappelijke doelstellingen zoals duurzaamheid vaak minder zwaar wegen. In de Verenigde Staten is de houding tegenover klimaatbeleid de afgelopen jaren bovendien grilliger geworden.
 
Nederlandse bedrijven waarbij deze beleggers aandeelhouder zijn, voelen daardoor een groeiende terughoudendheid om vergaande duurzaamheid door te voeren. Vooral wanneer passief beleggen de norm is, waarbij investeerders wel aandelen bezitten maar zich minder actief bemoeien met de koers van een onderneming, neemt die druk toe. Het gevolg is dat duurzaamheid in de praktijk vaak een stap te ver is, simpelweg omdat de financiële macht van buitenlandse investeerders groot is.

Politiek in Nederland: verdeeldheid en urgentie
Een aanzienlijk deel van de Nederlandse politiek erkent dat klimaatverandering een groot probleem is. Maar de manier waarop maatregelen moeten worden ingevoerd, verdeelt partijen al jarenlang. Wanneer er vaak nog eens vier partijen nodig hebben voor een meerderheid in de Tweede Kamer en ze steun bij nog meer andere partijen moeten zoeken in de Eerste Kamer, worden veel duurzame plannen flink afgezwakt of eindeloos uitgesteld.
 
Tegelijkertijd spelen belangen van het bedrijfsleven een belangrijke rol. Bedrijven in de landbouw, energie, industrie en het transport maken zich zorgen over de kosten van verduurzaming. Voor veel bedrijven betekent het dat er flinke investeringen nodig zijn, terwijl oude werkwijzen niet zomaar overboord kunnen worden gegooid. Al maakt de transitie naar steeds meer online winkelen, communiceren en entertainment (denk aan online gamen bij sites als LeoVegas nederland) ons leven wel een stukje duurzamer.

Invloed van EU: wenselijk of vervelend
De verhouding tussen binnenlandse ambities en buitenlandse druk is ingewikkeld. Buitenlandse investeerders oefenen via hun aandeelhouderschap invloed uit en kunnen besluiten tegenhouden die voor hen financieel minder aantrekkelijk zijn. Daarbij komt dat Amerikaanse vermogensbeheerders de laatste jaren minder nadruk leggen op milieu in hun investeringskeuzes.
 
Daar staat tegenover dat Nederland gebonden is aan internationale verdragen en Europese wetgeving. Deze verplichtingen maken het moeilijker om stappen terug te zetten. Europese richtlijnen voor duurzaamheid dwingen Nederlandse bedrijven om transparanter te zijn en meer te investeren in groene oplossingen. Al is het de vraag hoe dit het sentiment van Nederlanders ten opzichte van Europa beïnvloedt.

Tweede Kamerverkiezingen: scharniermoment?
De komende landelijke verkiezingen zijn een belangrijk moment voor de koers die Nederland de komende jaren gaat varen. Voor sommige partijen staat verduurzaming centraal, met plannen voor strengere CO₂-normen, extra investeringen in zonne- en windenergie en strengere regels voor de bouw. Andere partijen willen vooral ruimte geven aan economische groei en zijn terughoudender met klimaatmaatregelen.
 
Ook de omgang met buitenlandse invloed speelt mee. Sommige partijen willen internationale regels juist versterken, terwijl anderen pleiten voor meer nationale autonomie. Tegelijkertijd is er discussie over sociale rechtvaardigheid: hoe worden de kosten en lasten van verduurzaming eerlijk verdeeld over burgers en bedrijven, en hoe zorg je ervoor dat regio’s die nu achterblijven niet verder buiten de boot vallen? De verkiezingsuitslag zal dus bepalend zijn voor de duurzame koers van ons land.

Is een duurzame toekomst nog haalbaar?
Een duurzame toekomst voor Nederland blijft haalbaar, maar het vraagt wel om duidelijke keuzes. Politieke wil en consistent beleid zijn cruciaal. Alleen met wetgeving die standhoudt, ook als regeringen wisselen, kunnen de ambities worden waargemaakt. Daar komt bij dat bedrijven duidelijke regels nodig hebben, zodat verduurzaming niet vrijblijvend blijft. Naast de beslissingen in het bedrijfsleven is het draagvlak in de samenleving minstens zo belangrijk.
 
De weg naar een groene en duurzame toekomst in Nederland lijkt steeds smaller te worden. De komende landelijke verkiezingen vormen een belangrijk kantelpunt. Als er gekozen wordt voor ambitieuze en consistente maatregelen, kan Nederland zijn doelen halen. Maar als belangen op korte termijn en buitenlandse invloeden de boventoon voeren, bestaat het risico dat de transitie flinke vertraging oploopt. Uiteindelijk ligt de sleutel bij de keuzes die politiek, bedrijfsleven en burgers de komende jaren samen zullen maken.