Voor het Oost-Indische leger

24 May 2019, 07:00 uur
Columns
mainImage

Tot het bombardement kwam, stond aan de Nieuwe Uitleg de Hoogere Krijgsschool (tweede afdeling), waar militairen les kregen. Volwassen mannen zaten er in de schoolbanken, ieder vervuld met de ambitie om de top te bereiken. Ook mannen uit het Oost-Indische leger, beter bekend als het KNIL.

Ik weet dit dankzij mijn onderzoek naar Van Heutsz. Hij kwam er in de jaren 1880 voor twee jaar, wetende dat dit een noodzakelijke stap was. Het moet er ongelofelijk saai zijn geweest, voor hem en de andere militairen uit de Oost. Eindeloos lessen krijgsgeschiedenis van Nederland volgen, terwijl ze daar bepaald weinig aan hadden in een koloniale oorlog. Maar ja, het moest. Wie de Krijgsschool had gevolgd, kon door naar de hogere rangen. Anders bleef je steken.

Van die school is niks meer te zien aan de Nieuwe Uitleg, behalve als je met een historisch oog kijkt. Dan verschijnt dat grote massieve gebouw weer, met de imponerende ramen, de zware deur - het had iets van een gevangenis, waarbij de binnentredenden elke hoop op enig vermaak konden laten varen. Belangrijke namen zijn aan de school verbonden. Willem Rooseboom, later gouverneur-generaal van Indië. Van Heutsz, zijn opvolger. Ook Van Daalen kwam er, daarna commandant van het KNIL. Uit de school kwamen ook ministers voort, het moet een indrukwekkend netwerk zijn geweest, alle saaiheid van het onderwijs ten spijt.

Want ja, zeg nou zelf: als je rechtstreeks uit Atjeh komt, hoe opwindend is dan de verplichte schoolreis naar de vestingwerken van Naaren? Inderdaad: niet. Ze moesten er nog opstellen over maken ook. De school was nauwelijks ingericht op de officieren uit Indië. Ze kregen een ietwat afwijkend vakkenpakket, er waren regelingen getroffen voor reis en verblijf en dat was het dan zo ongeveer wel.

Het is typerend voor de tijd dat het andersom niet goed denkbaar is. Verbeeld u zich een krijgsschool in Tjimahi, waar het onderwijs helemaal gericht zou zijn op de koloniale expedities en oorlogen, waarbij de officieren van het Nederlandse leger mochten aanschuiven. In Nederland was de heilige graal vol wijsheid te vinden, vond men in het Haagse.

Dus ja, het was slikken of stikken. En de militairen uit Indië slikten, schikten zich, en keerden terug naar de Oost, in de wetenschap dat ze nu capabel werden bevonden voor een hogere rang. Met dank aan de oersaaie tijd aan de Nieuwe Uitleg.

www.kolonialezaken.nl