In de afgelopen maanden is er in de kranten regelmatig geschreven over anorexiapatiënte Fem. Fem is een jonge vrouw van negentien die al bijna twee jaar ligt vastgebonden op een bed in een GGZ instelling in Eindhoven. Twee jaar lang vastgesnoerd ‘ter bescherming van zichzelf’, zo stellen haar behandelaars en haar moeder.

Dat de situatie van Fem een gevoelig onderwerp is blijkt wel uit het feit dat vrijwel geen enkele journalist hardop de keuzes van haar moeder of haar specialisten in twijfel durft te trekken. Daarvoor is het onderwerp waarschijnlijk te precair. Toch ga ik mij daaraan wagen. Waarom? Omdat ik kwaad en verdrietig wordt als ik aan de onmenselijke situatie van Fem denk, ik lig er wakker van.

Het is misschien onmogelijk, maar probeert u zich eens in haar situatie te plaatsen, probeer Fem voor u te zien, gedwongen gefixeerd op een bed, gedwongen gevoed via een sonde, alles tegen haar wil, dag in dag uit, en dat al twee jaar lang. Wordt u niet al gek bij de gedachte alleen al? Ik in ieder geval wel. Ik kan mij dan ook op geen enkele manier voorstellen dat deze vorm van ‘behandeling’ bijdraagt aan het welzijn van Fem. Als je haar wilt helpen, zover dat al kan, moet je haar vooral niet nog verder kapot maken, en dat is precies wat er nu gebeurt! 

In artikel 11 van de grondwet staat dat ieder mens recht heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, op onaantastbaarheid van zijn of haar lichaam. Maar de wet zou de wet niet zijn als er geen beperkingen aan zo’n fundamenteel recht zouden zitten.

Want in andere wetgeving staat dat iemand die een gevaar voor zichzelf of zijn omgeving vormt door een geestelijke stoornis (onbekwaam is) tegen zijn of haar zin in kan worden behandeld.

Maar wie kan nu eigenlijk met stelligheid bepalen of iemand onbekwaam is? Is bijvoorbeeld iedereen die zelfdestructief gedrag vertoont per definitie onbekwaam? En hoever mag een GGZ-instelling vervolgens gaan om iemand ‘tegen zichzelf’ te beschermen? Twee jaar lang vastbinden? Is dat het idee van behandelen volgens de GGZ in Nederland? Ik kan niet benadrukken hoe ik gruwel van dergelijke ‘Guantanamo Bay’ praktijken, mijn excuses voor de vergelijking.

Kort geleden stond er weer een artikel in de krant over de situatie van Fem. ‘Moeder, stiefvader en behandelaar zijn ten einde raad!’ kopt het artikel. Dat is natuurlijk heel lastig voor ze, maar hoezeer denkt u dat Fem inmiddels ten einde raad is? Ook stond er: ‘Niemand lijkt te weten wat het beste voor haar is.’ Dat vat de tragiek van haar situatie wel samen. Als alle deskundigen na jaren ‘behandelen’ nog steeds geen idee hebben, dan ga je je toch zorgen maken over de kwaliteit van de specialistische zorg in de GGZ.

Volgens haar moeder en haar behandelaars is Fem steeds vaker suïcidaal. Serieus? Had iemand iets anders verwacht bij een jonge vrouw die al twee jaar ligt vastgebonden?

Ik ben zelf vader van een tiener en begrijp maar al te goed hoever ouders zouden gaan om hun kind te beschermen, willen behoeden van pijn. Maar waar houdt beschermen op? Wanneer doet liefde meer kwaad dan goed? Waar zit het kantelpunt? Vertroebelt liefde en verdriet misschien niet de beslissingsvaardigheid van de moeder van Fem? Ik durf het niet te zeggen. Wel weet ik dat Fem al heel lang aangeeft uitbehandeld te zijn, maar haar moeder stelt dat ze gewoonweg nog niet de juiste behandeling heeft gekregen. Maar om wie gaat het nu? Het gaat om Fem! En Fem wil niets liever dan gewoon naar huis, dat wil ze al heel lang, maar naar Fem wordt helaas niet geluisterd, Fem blijft vastgebonden, Fem blijft ondragelijk lijden.

Er zijn helaas veel meer meisjes als Fem. Meisjes met dezelfde pijn, dezelfde complexe psychische problemen en dezelfde eindeloze zwerftocht door hulpverleningsland.

Vorig jaar kocht ik het boek van Noa Pothoven, een aangrijpend verhaal van een jong meisje met ernstige trauma’s als gevolg van misbruik, een verhaal over worstelingen met anorexia, depressies, en falende hulpverlening. Noa overleed vorig jaar op zeventienjarige leeftijd, thuis, in bijzijn van haar ouders, een paar dagen nadat ze was gestopt met eten en drinken. Noa gebruikte haar laatste dagen om afscheid te nemen van haar familie en mensen die haar dierbaar waren. ‘Liefde is loslaten’ schreef Noa vlak voor haar dood. ‘Liefde is loslaten’ roerende en wijze woorden van deze jonge vrouw.

Wat ik hoop voor Fem, vastgebonden Fem, is dat ze haar gewoon loslaten, uit liefde…..